Uçucu Yağların Güvenli Kullanımı için Dikkat Edilmesi Gerekenler

NAHA tarafından belirlenen Güvenli Aromaterapi Uygulamaları için dikkat edilmesi gereken konular aşağıdaki başlıklarda özetlenebilir.

A- Kullanılan Uçucu Yağın Kalitesi

Kozmetik veya tedavi amaçlı kullanılan uçucu yağların saflığı, doğallığı ve işleniş biçimi ve katışıksız olması güvenli kullanım için en önemli konuların başında gelir. Herhangi bir uçucu yağ satın alırken yağın mutlaka koyu renk cam şişede olmasına dikkat edilmelidir. Şişenin üstünde Türkçe veya İngilizce bitkinin isminin yanısıra mutlaka bitkinin Latince nomenklatür adının da olması çok çok önemli bir detaydır. Bu sayede yağın sadece nane yağı olduğunu değil hangi nane yağından yapıldığını bilebilir çocuklar için kullanımı uygun olan nane yağını (Mentha spicata) uygun olmayan nane yağından (Mentha piperita) ayırt edebilmiş oluruz. Ayrıca şişenin üstünde son kullanma tarihi/dolum tarihi/seri numaralarından herhangi birinin de olması yine güvenli kullanım açısından önemli bir detaydır. Uçucu yağların pompalı cam damlalıklı şişelerde değil kendi özel menfez azaltıcı damlalıklı kapaklarıyla şişelenmiş olmaları da yine yağların kalitesini direk etkileyen unsurlardan biridir. 

B- Kullanılan Yağın Aktif Kimyasal Bileşenleri

Uçucu yağların tedavi edici güçleri ve etkileri içlerindeki bileşenlere göre değişir. Bazı uçucu yağlar cildi tahriş edebilecek bileşenlere sahiptir ve bu tip uçucu yağların seyreltilmeden cilde uygulanılmaması her zaman için en doğru karardır. Örneğin Sitronella – Oğulotu uçucu yağı yüksek miktarda Aldehid grubundan sitronelal ve mitral içerir ve bu gruptaki uçucu yağlar cilde seyreltilmeden uygulandığında cildi tahriş edebilir. Seyreltilerek doğru kullanımı şifa olacakken yanlış uygulaması ile aynı uçucu yağı zararlı bir hale de gelebilir. 

Uçucu Yağ Seyreltme Cetveli

Seyreltilmeden kullanımı sakıncalı olan bir başka grup uçucu yağ da fenollerdir. Karanfil uçucu yağı yüksek miktarda öjenol içerir ve bu gruptaki yağlara bir örnektir. Bu bileşenler açısından zengin olan uçucu yağları, cilde uygulamadan önce her zaman seyreltmek gerekmektedir. (bkz. Uçucu Yağların Seyretle Cetveli). Bu uçucu yağları diğer uçucu yağlardan daha düşük yoğunlukta seyreltmek daha doğrudur. Bir diğer opsiyon da bu tip yağları cildi onarmasıyla bilinen örneğin Lavanta gibi diğer yağlarla birlikte kullanmaktır.

C- Uygulama Yöntemleri 

Uçucu yağlar yoğunlukla buhar soluması, inhilatör tüplerden içe çekilerek veya oda difüzerlerinden ortama yayılarak yani olfaktör sistem yöntemi ile veya deri üzerinden nüfus ettirilerek dermal yöntemlerle kullanılabilirler. Bu yöntemler içinde her zaman en güvenli yöntem soluma/koklama yöntemidir. Uzun süreli doz aşımlarına maruz kalınmadığı sürece oda difüzerlerinin veya koklama tüplerinin bir sağlık riski teşkil etmesi ihtimali çok düşüktür.

Nadiren de olsa bazı uçucu yağların dahili kullanımı da uygun olabilir ancak bu tamamen Klinik Aromaterapistin önerisi ve doktorunuzun onayıyla tercih dilebilecek bir yöntemdir. Kendi kendinize hiç bir uçucu yağı doktorunuz tavsiye etmediği sürece içmeyin, kimseye de içmesini salık vermeyin. Bazı yağlar sadece derhal kullanım için uygundur, örneğin Çay Ağacı yağı çok etkili bir anti fungal yağ olması ile bilinir ancak kullanımı deri ve koklama yöntemleri ile sınırlıdır, içildiği taktirde ölümcül sonuçlar doğurabilir. 

D- Uygulanacak Doz / Seyreltme

Genelde bütün Aromaterapi uygulamalarında uçucu yağların oranı formülün sadece %1 ve %5’i arasındadır ve normal şartlarda bu oran ciddi bir risk teşkil etmez (bkz. Uçucu Yağları Seyreltme Cetveli). %5’in üzerine çıkılan yoğunluklarda ise uygulanan uçucu yağa, kullanım sıklığına ve kişinin genel sağlık durumuna göre de bağlı olarak dermal tahriş veya diğer reaksiyonlar baş gösterebilir. İstenmeyen durumlarla karşılaşmamak için uçucu yağları önerilen miktarlardan daha uzun süreli kullanmayın ve aşinası olmadığınız uçucu yağları kullanmadan önce doğru seyrelttiğinizden emin olun. 

E- Cildin Genel Durumu

Yaralı, hastalıklı veya iltihaplı cilt genellikle uçucu yağlar için daha geçirgendir ve dermal reaksiyonlara daha duyarlı olabilir. Bu durumda cilt normalden daha fazla yağ emilebilir. Saflığından ve kalitesinden emin olmadığınız uçucu yağları açık yaralı, tahriş olmuş, iltihaplı cilde uygulamayın. Ciltte açık yara, güneş yanığı veya benzer bir hassasiyet varsa hangi yağları ne şekilde kullanabileceğinizi bu işin eğitimini almış bir uzmana danışmadan cilde herhangi bir müdehalede bulunmayın.

F- Kişinin Yaşı ve Genel Sağlık Durumu

Bebekler, küçük çocuklar ve yaşlılar ciltleri de daha hassas olduğu için uçucu yağ kullanımından daha fazla etkilenirler. Duruma göre değişse de bebekler ve çocuklarda güvenli olan seyrelti oranı % 0.5 ile %2.5 oranı arasındadır. Bazı uçucu yağların ise bebeklerde ve çocuklarda kullanımı uygun değildir, kullanılacaksa bile çok düşük oranlarda uzman kontrolünde kullanılmalıdır. Aynı şekilde hamileler ve emzirenler de; bazı uçucu yağların etken maddeleri plasentadan geçebileceği veya süt yoluyla bebeğe geçebileceği için yine belli yağlardan uzak durmalılar (bkz. Hamilelikte ve Emzirirken Uçucu Yağ Kullanımı). Düzenli ilaç kullananlar, doktor gözetiminde olanlar da uçucu yağların etken maddeleri kullandıkları ilaçlarla etkileşime girebileceği için doktora danışmadan uçucu yağ kürlerine başlamamalıdır. 

Buket Kaptan Eginbaş

REFERANS : NAHA – National Association of Holistic Aromatherapists